રામ ચરિત માનસમાં આવતી સ્તુતિ

તુલસીદાસ રચિત રામ ચરિત માનસમાં મુખ્યત્વે સાત સ્તુતિ છે, જે નીચે પ્રમાણે છે.

1. બ્રહ્મા સ્તુતિ
2. રામ જન્મ સ્તુતિ
3. અહલ્યા સ્તુતિ
4. ગિરિજા સ્તુતિ
5. અત્રિ સ્તુતિ
6. વેદ સ્તુતિ
7. શિવ સ્તુતિ

બ્રહ્મા સ્તુતિ

બાલકાંડ – ૧૮૬

જય જય સુરનાયક જનસુખદાયક પ્રનતપાલ ભગવંતા l

ગો દ્વિજ હિતકારી જય અસુરારી સિંધુસુતા પ્રિય કંતા ll

પાલન સુર ધરની અદભૂત કરની મરમ ન જાનઈ કોઈ l

જો સહજ કૃપાલા દીનદયાલા કરઉ અનુગ્રહ સોઇ ll

હે દેવાધિદેવ, ભક્તોને સુખ આપવાવાળા, શરણાગતનું પાલન કરવાવાળા ભગવાન આપનો જય થાઓ. ગાયો અને બ્રાહ્મણોનું હિત કરવાવાળા, રાક્ષસોનો સંહાર કરવાવાળા, સમુદ્ર પુત્રી લક્ષ્મીના પ્રિય પતિ, દેવો અને ધરતીનું પાલન કરવાવાળા આપની લીલા અદભૂત છે એનો કો ઇ પાર પામી શકતું નથી. હે સહજ કૃપાળુ, દીન દયાળું અમારા ઉપર કૃપા કરો.

જય જય અબિનાસી સબ ઘટ બાસી બ્યાપક પરમાનંદા l

અબિગત ગોતીતં ચરિત પુનીતં માયારહિત મુકુંદા ll

જેહિ લાગિ બિરાગી અતિ અનુરાગી બિગત મોહ મુનિબૃંદા l

નિસિ બાસર ધ્યાવહિં ગુન ગન ગાવહિં જયતિ સચ્ચિદાનંદા ll

હે અવિનાશી, બધાના હ્નદયમાં વાસ કરનારા, સર્વવ્યાપક, પરમ આનંદ સ્વરૂપ, અજ્ઞેય, ઈન્દ્રીયોથી પર, પાવનકારી ચરિત્રવાળા, માયા રહિત, હે મુકુંદ આપનો જય થાઓ. જેનાં વૈરાગીઓ અને અત્યંત અનુરાગી, મોહથી સર્વથા મુક્ત, મુનિઓનાં વૃંદ દિવસરાત ધ્યાન કરે છે અને આપના ગુણોનું ગાન કરે છે એવા હે સચ્ચિદાનંદ આપનો જય થાઓ.

જેહિં સૃષ્ટિ ઉપાઇ ત્રિબિધ બનાઇ સંગ સહાય ન દૂજા l

સો કરઉ અઘારી ચિત હમારી જાનિઅ ભગતિ ન પૂજા ll

જો ભવ ભય ભંજન મુનિ મન રંજન ગંજન બિપતિ બરૂથા l

મન બચ ક્રમ બાની છાડિ સયાની સરન સકલ સુરજૂથા ll

જેમણે કોઈનો સંગ કર્યા વિના ત્રણ પ્રકારની સંષ્ટિની ઉત્પત્તિ કરી એવા હે પાપનાશક અમારા ઉપર દયા કરો. અમે આપની ભક્તિ કે પૂજા જાણતા નથી. જે જન્મમરણનો ભય ભાંગનારા, મુનિઓનાં મનને આનંદ આપનારા અને વિપત્તિઓના નાશ કરનારા છે તેમને નિષ્કપટ ભાવે મન, વચન અને કર્મથી સર્વે દેવોના સમૂહે શરણે આવ્યા છે.

સારદ શ્રુતિ સેષા રિષય અસેષા જા કહું કોઉ નહિં જાના l

જેહિ દીન પિઆરે બેદ પુકારે દ્રવઉ સો શ્રીભગવાના ll

ભવ બારિધિ મંદર સબ બિધિ સુંદર ગુન મંદિર સુખપુંજા l

મુનિ સિધ્ધ સકલ સુર પરમ ભયાતુર નમત નાથ પદકંજા ll

સરસ્વતી, વેદો, શેષનાગ અને બધા ઋષિઓમાં કોઈ તેમને જાણી શકતા નથી, જેમને દીન પ્રત્યે પ્રેમ છે એમ વેદો પોકારીને કહે છે એજ શ્રી ભગવાન અમારા ઉપર કરૂણા કરો. સંસારરૂપી સમુદ્રનું મંથન કરવા માટેના મંદરાચળ રૂપ, સર્વ પ્રકારે સુંદર સર્વ ગુણોના ધામ, સુખના ભંડાર, હે નાથ, આપના ચરણ કમળોમાં મુનિઓ, સિધ્ધિ અને બધા દેવો ભયથી અત્યંત વ્યાકુળ થઇને નમસ્કાર કરે છે.

જાનિ સભય સુર ભૂમિ સુનિ બચન સમેત સનેહ l

ગગનગિરા ગંભિર ભઈ હરિન સોક સંદેહ ll

દેવો અને પૃથ્વીને ભયભીત જાણીને અને તેમના પ્રેમ પૂર્ણ શબ્દો સાંભળીને શોક અને સંદેહને હરનારી ગંભીર આકાશવાણી થઈ.

રામ જન્મ સ્તુતિ

બાલકાંડ – ૧૯૨

ભએ પ્રગટ કૃપાલા દીનદયાલા કૌસલ્યા હિતકારી l

હર્ષિત મહતારી મુનિ મન હારી અદ્ભૂત રૂપ બિચારી ll

લોચન અભિરામા તનુ ઘનસ્યામા નિજ આયુધ ભુજ ચારી l

ભૂષન બનમાલા નયન બિસાલા સોભાસિંધુ ખરારી ll

માતા કૌસલ્યાનું હિત કરવાવાળા, કૃપાળુ પ્રભુ નારાયણ સ્વરુપે પ્રગટ થયા. તેમના અદ્ ભૂત અને મુનિઓના મનને હરિ લેનાર સ્વરુપનો વિચાર કરતાં માતાજી આનંદિત થઈ ગયાં. નેત્રોને આનંદ આપનરું એમનું ઘનશ્યામ શરીર હતું. ચાર ભુજાઓ અને ચારેય ભુજામાં એમનાં વિશિષ્ટ આયુધો ધારણ લરેલાં હતાં. દિવ્ય આભૂષણો અને વનમાળા ધારણ કરેલ હતા. વિશાળ નેત્રોવાળા, શોભાના સાગર, ખર નામના રક્ષસને હણનારા ભગવાન પ્રગટ થયા.

કહ દુઈ કર જોરી અસ્તુતિ તોરી કેહિ બિધિ કરૌં અનંતા l

માયા ગુન ગ્યાનાતીત અમાના બેદ પુરાન ભનંતા ll

કરૂના સુખ સાગર સબ ગુન આગર જેહિગાવહિ શ્રુતિ સંતા l

સો મમ હિત લાગી જન અનુરાગી ભયઉ પ્રગટ શ્રીકંતા ll

માતાજી બેઉ હાથ જોડીને કહેવા લાગ્યાં ” હે અનંત, હું આપની કેવી રીતે સ્તુતી કરું?

વેદો અને પુરાણો આપને માયા, ગુણ અને જ્ઞાનથી પર અને કોઈ માન કે પરિમાણ રહિત કહે છે.

આપ કરૂણા અને સુખના સાગર છો અને સર્વે ગુણોના ધામ છો એમ આપને માટે શ્રુતિઓ અને સંતો ગાય છે.

એ જ ભક્તો ઉપર પ્રેમ રાખવાવાળા લક્ષ્મીપતિ શ્રી ભગવાન મારા કલ્યાણ માટે પ્રગટ થયા છો.

બ્રહ્માંડ નિકાયા નિર્મિત માયા રોમ રોમ પ્રતિ બેદ કહૈં l

મમ ઉર સો બાસી યહ ઉપહાસી સુનત ધીરમતિ થિર ન રહૈં ll

ઉપજા જબ ગ્યાના પ્રભુ મુસુકના ચરિત બહુત બિધિ કીન્હ ચહૈ l

કેહિ કથા સુહાઈ માતુ બુઝાઈ જેહિ પ્રકાર પ્રેમ લહૈં ll

માતા પુનિ બોલી સો મતિ ડોલી તજહુ તાત યહ રૂપા l

કીજૈ સિસુલીલા અતિ પ્રિયસીલા યહ સુખ પરમ અનૂપા ll

સુનિ બચન સુજાના રોદન ઠાના હોઈ બાલક સુરભૂપા l

યહ ચરિત જે ગાવહિં હરિપદ પાદહિં તેન પરહિં ભવકૂપા ll

બિપ્ર ધેનુ સુર સંત હિત લીન્હ મનુજ અવતાર l

નિજ ઇચ્છા નિર્મિત તનુ માયા ગુન ગો પાર ll

અહલ્યા સ્તુતિ

બાલકાંડ ૨૧૧

ધીરજુમ્નકીન્હા પ્રભુ કહું ચીન્હા રઘુપતિ કૃપા ભગતિ પાઇ l

અતિ નિર્મલ બાનીં અસ્તુતિ થાની ગ્યાન ગમ્ય જય રઘુરાઈ ll

મૈં નારી અપાવન પ્રભુ જગ પાવન રાવન રિપુ જન સખદાઇ l

રાજીવ બોલોચન ભવ ભય મોચન પાહિ પાહિ સરનહિં આઈ ll

મુનિ શ્રાપ જો દીન્હા અતિ ભલ કીન્હા પરપ અનુગ્રહ મૈં માના l

દેખેઉં ભરિ લોચન હરિ મોચન ઈહઈ લાભ સંકર જાના ll

બિનતી પ્રભુ મોરી મૈં મતિ ભોરી નાથ માગઉં બર આના l

પદ કમલ પરાગા રસ અનુરાગા મમ મન મધુપ કરૈ પાના ll

જેહિં પદ સુરસરિતા પરમ પુનીતા પ્રગટ ભઇ સિવસીસધારી ll

સોઈ પદ પંકજ જેહિ પૂજત અજ મમસિર ધરેઉ કૂપાલહરી l

એહિભાતિ સિધારી ગૌતમ નારી બારબાર હરિ ચરન પરી ll

જો અતિ મન ભાવા સો બરૂ પાવા ગૈ પતિલોક આનંદ ભરી l

ગિરિજા સ્તુતિ

બાલકાંડ ૨૩૫

જય જય ગિરિબરરાજકિસોરી l જય મહેસ મુખ ચંદ ચકોરી ll

જય ગજબદન ષડાનન માતા l જગત જનનિ દામિનિ દુતિ ગાતા ll

નહિં તવ આદિ મધ્ય અવસાના l અમિત પ્રભાઉ બેદુ નહિં જાના ll

ભવભવ બિભવ પરાભવ કારિનિ l બિસ્વ બિમોહનિ સ્વબસબિહારિનિ ll

પતિદેવતા સુતીય મહું માતુ પ્રથમ તવ રેખ l

મહિમા અમિત ન સકહિં કહિ સહસ સારદા સેષ ll

સેવત તોહિ સુલભ ફલ ચારી l બરદાયની પુરારિ પિઆરી ll

દેબિ પુજિ પદ કમલ તુમ્હારે l સુર નર મિનિ સબ હોહિ સુખારે ll

મોર મનોરથુ જાનહુ નીકેં l બસહુ સદા ઉર પુર સબહી કેં ll

અત્રિ સ્તુતિ

અત્રિ મુનિએ રામની સ્તુતિ કરી છે, જે અત્રિ સ્તુતિ કહેવાય છે. આ સ્તુતિ ગુરુવારે ગવાય તો તેનો વિષેશ મહિમા છે.

અરણ્યકાંડ ૪

નમામિ ભક્ત વત્સલં l કૃપાલુ શીલ કોમલં ll

ભજામિ તે પદાંબુજં l અકામિનાં સ્વધામદં ll

નિકામ શ્યામ સુંદર l ભવામ્બુનાથ મંદરં ll

પ્રફુલ્લ કંજ લોચનં l મદાદિ દોષ મોચનં ll

પ્રલંબ બાહુ વિક્રમં l પ્રભોડપ્રમેય વભવં ll

નિષંગ ચાપ સાયકં l ધરં ત્રોલોક નાયકં ll

દિનેશ વંશ મંડનં l મહેશ ચાપ ખંડનં ll

મુનીંદ્ર સંત રંજનં l સુરારિ વૃંદ ભંજનં ll

મનોજ વૈરિ વંદિતં l અજાદિ દેવ સેવિતં ll

વિશુધ્ધ બોધ વિગ્રહં l સમસ્ત દૂષણાપહં ll

નમામિ ઇંદિરા પતિં l સુખાકરં સતાં ગતિ ll

ભજે સશક્તિ સાનુજં l શચી પતિ પ્રિયાનુજં ll

ત્વદઘ્રિ મૂલ યે નરાઃ l ભજંતિ હીન મત્સરાઃ ll

પતતિ નો ભવાર્ણવે l વિતર્ક વાચિ સકુલે ll

વિવિક્ત વાસિન સદા l ભજંતિ મુક્તયે મુદા ll

નિરસ્ય ઇં દ્રિયાદિકં l પ્રયાંતિ તે ગતિ સ્વકમ્ ll

તમેકમદ્ ભુતં પ્રભું l નિરીહમીશ્વરં વિભું ll

જગદ્ ગુરૂ ચ શાશ્વતં l તુરીયમેવ કેવલં ll

ભજામિ ભાવ વલ્લભં l કુયોગિન સુદુર્લભં ll

સ્વભક્ત કલ્પ પાદપં l સમં સુસેવ્યમન્વહં ll

અનૂપ રૂપ ભૂપતિ l નતોડહમુર્વિજા પતિં ll

પ્રસીદ મે નમામિ તે l પદાબ્જ ભક્તિ દેહિ મે ll

પઠંતિ યે સ્તવં ઇદં l નરાદરેણ તે પદં ll

વ્રજંતિ નાત્ર સંશયં l ત્વદીય ભક્તિ સંયુતાઃ ll

બિનતિ કરિ મુનિ નાઇ સિરૂ કહ કર જોરિ બહોરિ l

ચરન સરોરૂહ નાથ નજિ કબહું તજૈ મતિ મોરિ ll

વેદ સ્તુતિ

ઉત્તરકાંડ ૧૩

જય સુન નિર્ગુન રૂપ રૂપ અનુપ ભુપ સિરોમને l

દસકંધરાદિ પ્રચંડ નિસિચર પ્રબલ ખલ ભુજ બલ હને ll

અવતાર નર સંસાર ભાર બિભંજિ દારૂન દુઃખ દહે l

જય પ્રનતપાલ દયાલ પ્રભુ સંજુક્ત સક્તિ નમામહે ll

તવ બિષમ માયા બસ સુરાસુર નગ નર અગ જગ હરે l

ભવ પંતહ ભ્રમત અમિત દિવસ નિસિ કાલકર્મગુનનિભરે ll

જે નાથ કરિ કરૂના બિલોકે ત્રિબિધ દુઃખ તે નિર્બહે l

ભવ ખેદ છેદન દચ્છ હમ કહું રચ્છ રામ નમામહે ll

જે ગ્યાન માન બિમત્ત તવ ભય હરનિ ન આદરી l

તે પા ઇ સુર દુર્લભ પદાદપિ પરત હમ દેખત હરી ll

બિસ્વાસ કરિ સબ આસ પરિહરિ દાસ તવ જે હો ઈ રહે l

જપિ નામ તવ બુનુ શ્રમ તરહિમ ભવનાથ સો સમરામહે ll

જે ચરન સિવઅજ પૂજ્યરજ સુબ પરસિમુનિપતિની તરી l

નખ નિર્ગતા મુનિ બંદિતા ત્રૈલોક પાવનિ સુઅસરી ll

ધ્વજ કુલિસ અંકુસ કંજ જુત બન ફિરત કંટક કિન લહે l

પદ કંજ દ્વંદ મુકુંદ રામ રમેસ નિત્ય ભજામહે ll

અબ્યક્ત મૂલમનાદિ તરૂ ત્વચ ચારિ નિગમાગમ ભને l

ષટ કંધ સાખા પંચ બીસ અનેક પર્ન સુમન ધને ll

ફલ જુગલ બિધિ કટુ મધુર બેલિ અકેલિ જેહિમ આશ્રિત રહે l

પલ્લવત ફૂલત નવલ નિત સંસાર બિપટ નમામહે ll

જે બ્રહ્મ અજમદ્વૈત મનુભવગમ્ય મનપર ધ્યાવહીં l

તે કહહું જાનહું નાથ હમ તવ સગુન જસ નિત ગાવહીં ll

કરૂનાતનય પ્રભુ સદ્ ગુનકર દેવ યહ બર માગહીં l

મન બચન કર્મ બિકાર તજિ તવ ચરન હમ અનુરાગહીં ll

સબ કે દેખત બેદન્હ બિનતી કીન્હ ઉદાર l

ાંતર્ધાન ભએ પુનિ ગએ બ્રહ્મ આગાર ll

બૈનતેય સુનુ સંભુ તબ આઅએ જહં રઘુબીર l

બિનય કરત ગદગદ ગિરા પુરિત પુકલક સરીર ll

શિવ સ્તુતિ

ઉત્તરકાંડ ૧૪

જયરામરમારમનં સમનં, ભવ તાપ ભયાકુલ પાહિ જનં l

અવધેસ સુરેસરમેસ બિભો, સરનાગત માગત પાહિ પ્રભો ll

દસસીસ બિનાસન બીસ ભુજા કૃત દૂરિ મહા મહિ ભૂરિ રૂજા l

રજનીચર બૃંદ પતંગ રહે l સર પાવક તેજ પ્રચંડ દહે ll

મહિ મંડલ મંડન ચારૂતર l ધૃત સાયક ચાપ નિષંગ બરં l

મદ મોહ મહા મમતા રજની l તમ પુંજ દિવાકર તેજ એની ll

મનજાત કિરાત નિપાત કિએ l મૃગ લોગ કુભોગ સરેન હિએ l

હતિ નાથ અનાથનિ પાહિ હરે l બિષયા બન પાવંર ભૂલિ પરે ll

બહુ રોગ બિયોગન્હિ લોગ હએ l ભવદંન્ઘિ નિરાદર કે ફલ એ l

ભવ સુંધુ અગાધ પરેનર તે l પદ પંકજ પ્રેમ ન જે કરતે ll

અતિ દીન મલીન દુઃખી નિતહીં l જિન્હકે પંકજ પ્રીતિ નહીં l

અવલંબ ભવંત કથા જિન્હ કેં l પ્રિય સંત અનંત સદા તિન્હકેં ll

નહિં રાગ ન લોભ ન માન મદા l તિન્હ કેં સમબૈભવવા બિપદા l

એહિ તે તવસેવક હોત મુદા l મુનિ ત્યાગત જોગ ભરોસ સદા ll

કરિ પ્રેમનિરંતર નેમ લિએં l પદ પંકજ સેવત સુદ્ધ હિએં l

સમ માનિ નિરાદર આદરહિ l સબ સંત સુખીબિચરંત મહી ll

મુનિ માનસ પંકજ ભૃંગ ભજે l રઘુબીર મહા રનધીર અજે l

તવ નામ જપામિ નમામિ હરી l ભવરોગ મહાગદ માન અરી ll

ગુન સિલ કૃપા પરમાયતનં l પ્રનમામિ નિરંતર શ્રીરમનં l

રઘુનંદ નિકંદય દ્વંદ્વઘનં l મહિપાલ બિલોકય દીન જનં ll

બાર બાર બર માગઉં હરષિ દેહુ શ્રીરંગ l

પદ સરોજ અનપાયની ભગતિ સદા સતસંગ ll

બરનિ ઉમાપતિ રામ ગુન હરષિ ગએ કૈલાસ l

તબ પ્રભુ કપિન્હ દિવાએ સબ બિધિસુખ પ્રદ બાસ ll